CEC- co to takiego? To jeden z ważniejszych parametrów określających żyzność gleby. Określa wielkość kompleksu sorpcyjnego, miejsca w którym znajdują się rozproszone składniki odżywcze jest kompleks sorpcyjny gleby. Ponieważ na glebach występujących w Polsce pojemność sorpcyjna jest wyższa dla cząstek naładowanych dodatnio, to jedną z bardzo ważnych właściwości gleby, którą należy badać jest pojemność wymiany kationowej (w skrócie CEC lub PWK). Parametr CEC określa właściwości kompleksu sorpcyjnego w stopniu pozwalającym na lepszą ocenę rzeczywistej zawartości mineralnych składników pokarmowych w formie dostępnej dla roślin (przyswajalnej). Pojemność wymiany kationów jest zdolnością minerałów do zaadsorbowania dodatnio naładowanych cząstek (jak jony potasu, magnezu czy wapnia) w formie, która pozwala na ich łatwą wymianę na inne składniki rozpuszczone w wodzie. Innymi słowy określa, ile składników przyswajalnych może zmagazynować w sobie gleba i jest to parametr stały, a im wyższa jego wartość, tym żyźniejsza jest gleba. 

Pojemność wymiany kationów ma ścisły związek z uziarnieniem gleby. Niższe wartości CEC uzyskuje się na glebach piaszczystych, wyższe na glebach o zwiększonej frakcji ilastej. Ma to związek z zatrzymywaniem wody w glebie. Podobny wpływ ma na nią zawartość materii organicznej. Im więcej humusu w glebie, tym większa zdolność do zatrzymywania wody, a także wiązania się z próchnicą kationów. Ostatnim czynnikiem mającym wpływ na pojemność wymiany kationów jest odczyn gleby. Im wyższe pH, tym wyższa wartość CEC.

Co nam daje informacja o pojemności wymiany kationów w praktyce? Pozwala ustalić, w jaki sposób powinniśmy zaplanować nawożenie, zwłaszcza gdy gleba wymaga dostarczania dużych dawek nawozów, w tym nawozów azotowych. Jeżeli wartość CEC jest niska, nasza gleba nie będzie w stanie przyjąć i zmagazynować w sobie dużej dawki dostarczonych z nawozem składników pokarmowych, więc zamiast dostarczyć je roślinom, spłyną one do głębszych warstw gleby lub zostaną wymyte. Wówczas lepszym rozwiązaniem będzie podział dawki na kilka mniejszych i stopniowe dostarczanie tych składników glebie, a co za tym idzie – także roślinom.

Czy można zmienić wartość pojemności wymiany kationowej? Tak, choć nie jest to łatwe. Odpowiednie zabiegi agrochemiczne, jak nawożenie gleby substancjami organicznymi czy regularne wapnowanie w celu zapobiegania spadkom pH może wpływać na podwyższenie pojemności wymiany kationów naszej gleby. Warto zauważyć, że działania te mogą poprawić także strukturę gleby. Przy okazji należy również pamiętać o tym, co zostało wspomniane na wstępie. Gleby w Polsce mają większą zdolność do magazynowania cząstek naładowanych dodatnio, zatem cząstki naładowane ujemnie, jak chociażby azot w formie azotanowej NO3- będzie zawsze ulegał szybszemu wymywaniu z gleby, a nie kumulacji i tego typu nawozy lepiej zawsze stosować w dawkach dzielonych.